Deflatie: fijn in de supermarkt, maar je schulden worden ook hoger

Het leven in Nederland is afgelopen jaar voor het eerst in decennia goedkoper geworden. Op korte termijn pakken die dalende prijzen gunstig uit voor de portemonnee van consumenten. Op langere termijn kunnen er echter serieuze problemen ontstaan, waarschuwen economen.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldde donderdagochtend dat de inflatie vorige maand voor het eerst sinds eind 1987 onder het nulpunt is gezakt. Goederen en diensten waren volgens die maatstaf in juli in doorsnee 0,3 procent goedkoper dan een jaar eerder. Dit kwam vooral door de daling van de olieprijs, die benzine en andere brandstoffen goedkoper maakt. Verder werden voedingsmiddelen nauwelijks duurder.

Ook zonder de zeer beweeglijke prijzen van voeding en energie is de inflatie echter bijzonder laag. Hoewel dalende prijzen prettig zijn voor consumenten die hun geld aan de betreffende producten willen uitgeven, baart de situatie economen flinke zorgen. Een gebrek aan inflatie, of een periode waarin prijzen structureel dalen (deflatie), kan namelijk een rem zetten op de economie.

Meer schulden, gelijk loon

Een veel genoemd risico daarbij is uitstelgedrag onder consumenten, die hun hand op de knip houden in afwachting van verdere prijsdalingen. Economen zijn echter verdeeld over de mate waarin dit daadwerkelijk gebeurt in landen die kampen met deflatie.

Een belangrijker, maar minder zichtbaar, probleem ontstaat voor mensen met schulden. Bij inflatie wordt het relatief eenvoudiger om schulden af te lossen, doordat geld minder waard wordt en lonen vaak meestijgen met de prijzen. Bij deflatie worden schulden juist meer waard, terwijl de lonen niet of nauwelijks stijgen. Zo wordt het moeilijker om schulden af te lossen. Dit kan ervoor zorgen dat consumenten minder geld uitgeven en dat bedrijven investeringen terugschroeven.

Nederland staat niet alleen met zijn lage inflatie. Die is al lange tijd in heel de eurozone zichtbaar. In een poging de inflatie aan te zwengelen, en de problemen van deflatie te voorkomen, heeft de Europese Centrale Bank (ECB) afgelopen anderhalf jaar dan ook omvangrijke maatregelen genomen. Mede door de aanhoudende daling van de olieprijs hebben die echter nog weinig zoden aan de dijk gezet.

Voorlopig is de verwachting dat de prijzen in de loop van volgend jaar langzaam weer gaan stijgen. Het Centraal Planbureau verwacht een inflatie van gemiddeld 0,9 procent in 2017 in Nederland. De ECB rekent voor volgend jaar op een geldontwaarding van 1,3 procent in de hele eurozone. Dat blijft echter lager dan het niveau van net geen 2 procent waar de centrale bank naar streeft.